C

Các Đại biểu tham dự Hội nghị tổng kết công tác quản lý nhà nước về tôn giáo năm 2024, triển khai nhiệm vụ năm 2025 (Ảnh tư liệu)

Sau khi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc, đất nước ta tạm thời bị chia cắt làm hai miền, tình hình hoạt động tôn giáo có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường, ngày 14/6/1955, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 234/SL ban hành chính sách tôn giáo của Chính phủ nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.

Tiếp đó, ngày 2/8/1955, Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định số 566/TTg về việc thành lập Ban Tôn giáo trực thuộc Phủ Thủ tướng (tiền thân của Ban Tôn giáo Chính phủ ngày nay) có chức năng "Nghiên cứu kế hoạch thi hành những chủ trương, chính sách của Chính phủ về vấn đề tôn giáo, giúp Thủ tướng phối hợp với các ngành ở Trung ương theo dõi, hướng dẫn, đôn đốc các địa phương trong việc thực hiện những chính sách của Chính phủ về vấn đề tôn giáo và liên hệ với các tổ chức tôn giáo". Đây là sự kiện đánh dấu cột mốc khai sinh ngành Quản lý nhà nước (QLNN) về tôn giáo trong bộ máy Nhà nước Xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Sau này, tại Quyết định số 445/QĐ-TTg ngày 27/5/2005, Thủ tướng Chính phủ quy định lấy ngày 2/8 hằng năm là “Ngày truyền thống ngành quản lý nhà nước về tôn giáo”. Sự kiện đó khẳng định rõ vị trí, vai trò và tầm quan trọng của công tác quản lý nhà nước về tôn giáo; đồng thời, cũng là nguồn động viên tinh thần to lớn đối với đội ngũ công chức, viên chức, người lao động làm công tác đặc biệt này trên cả nước.

Hòa chung trong dòng chảy lịch sử ấy, tại Nghệ An, ngành QLNN về tôn giáo cũng từng bước được hình thành và phát triển. Thi hành Nghị định số 566/NĐ-TTg của Chính phủ và căn cứ tình hình hoạt động tôn giáo ở địa phương, Tỉnh ủy, Ủy ban hành chính (nay là UBND) tỉnh Nghệ An đã triển khai nhiều hoạt động liên quan đến công tác tôn giáo và công tác QLNN về tôn giáo. Các cơ quan tham mưu cho cấp ủy, chính quyền được hình thành như Ban Tôn giáo và Dân vận Tỉnh ủy và Ban Tôn giáo - Dân tộc, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh.

Trước yêu cầu của công tác QLNN về tôn giáo ngày càng lớn, ngày 27/7/1992, UBND tỉnh Nghệ An ban hành Quyết định số 1314/QĐ-UB thành lập Ban Tôn giáo chính quyền thuộc UBND tỉnh; tiếp đến, thực hiện Nghị định số 22/2004/NĐ-CP ngày 12/01/2004 của Chính phủ về việc kiện toàn bộ máy làm công tác tôn giáo thuộc UBND các cấp và Thông tư số 25/2004/TT-BNV của Bộ Nội vụ, Thông báo số 86/TB-TU ngày 4/8/2004 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 100/QĐ-UB ngày 27/9/2004 quy định nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của Ban Tôn giáo cấp tỉnh, cấp huyện, thành, thị và cấp xã, phường, thị trấn có đông giáo dân, có chức năng QLNN về tôn giáo trong phạm vi cả tỉnh, là đầu mối phối hợp với các ngành về công tác tôn giáo và các tổ chức tôn giáo. Theo đó, Ban Tôn giáo tỉnh là cơ quan cấp sở; các huyện, thành phố có đông đồng bào theo đạo lập Phòng Tôn giáo để tham mưu thực hiện nhiệm vụ QLNN về tôn giáo.

Ban trị sự giáo hội Phật giáo tỉnh Nghệ An chúc mừng thành lập Sở dân tộc và Tôn giáo tháng 3/2025 (Ảnh tư liệu)

Từ tháng 6/2008, thực hiện Nghị định 13/NĐ-CP ngày 04/2/2008 và Nghị định 14/NĐ-CP ngày 04/03/2008 của Chính phủ quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện (cũ), Ban Tôn giáo tỉnh được sáp nhập vào Sở Nội vụ trở thành ban thuộc sở, các phòng Tôn giáo sáp nhập vào Phòng Nội vụ UBND huyện (cũ). Tiếp tục thực hiện chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của Bộ chính trị, ngày 18/3/2025, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 779/QĐ-UBND về việc thành lập Ban Tôn giáo thuộc Sở Dân tộc và Tôn giáo.

Trong hành trình 70 năm, một chặng đường dài với biết bao thăng trầm cùng lịch sử dân tộc, mặc dù có nhiều biến động về cơ cấu tổ chức, bộ máy, các thế hệ cán bộ làm công tác QLNN về tôn giáo ở Nghệ An vẫn bền bỉ vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ, trở thành cầu nối vững chắc giữa Đảng, Nhà nước với các tôn giáo và đồng bào có đạo. Nhiều hoạt động tham mưu và thực hành QLNN về tôn giáo được triển khai quyết liệt, kịp thời và có hiệu quả, vừa đáp ứng nhu cầu sinh hoạt tôn giáo, đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng, nêu cao vai trò của các tổ chức tôn giáo trong đời sống chính trị, xã hội vừa quản lý chặt chẽ các hoạt động tôn giáo đúng quy định của pháp luật phát huy tinh thần: “Đạo pháp, Dân tộc và Chủ nghĩa xã hội”.

Nhờ đó, xuyên suốt quá trình cách mạng, các tổ chức tôn giáo luôn đồng hành cùng dân tộc. Trong đấu tranh giải phóng dân tộc, đồng bào có đạo đã đóng góp sức người, sức của cho kháng chiến, đông đảo thanh niên vùng giáo hăng hái gia nhập quân đội, xây dựng lực lượng dân quân địa phương, tham gia giao thông vận tải, tiếp viện cho miền Nam đánh thắng giặc Mỹ xâm lược. Nhiều cơ sở tôn giáo, gia đình giáo dân đã trở thành nơi hội họp, lớp học tập, nơi ở của bộ đội, nơi điều trị, nuôi dưỡng thương bệnh binh, che chở cho những người con yêu nước. Nhiều tấm gương tiêu biểu của các chức sắc tôn giáo như các linh mục Trần Văn Sáng, Vương Đình Ái, Hồ Đức Hoàn, Phạm Đình Hậu và ni sư Thích Diệu Niệm…

Trong xây dựng và phát triển đất nước, xuất hiện nhiều mô hình mới của đồng bào có đạo, góp phần tạo nên những bản sắc văn hóa đặc sắc trong phong trào xây dựng nông thôn mới; đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa khu dân cư; tham gia xây dựng chính quyền; giữ gìn an ninh, trật tự, an toàn xã hội...

Toàn giám mục Giáo phận Vinh chúc mừng thành lập Sở dân tộc và Tôn giáo tháng 3/2025 (Ảnh tư liệu)